Την περίοδο που ξεκίνησα τα μαθήματα αγιογραφίας στην Αθωνιάδα Σχολή, γνώρισα ένα νέο αγιογράφο μοναχό από το κελλί των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, τον π. Μιχαήλ. Ήταν σχεδόν αυτοδίδακτος, γιατί τα λιγοστά μαθήματα που έλαβε από τον γέροντα Μελέτιο ήταν και τα μοναδικά. Η θέλησή του για μάθηση τον έκανε σύντομα να ξεχωρίσει μέσα στο Άγιο Όρος.
Η απομόνωσή του στο κελλί με το αυστηρό τυπικό και το πείσμα του τον έκαναν σύντομα να παρουσιάσει τον δικό του χαρακτήρα στην τέχνη και για ολόκληρα χρόνια ήταν ίσως ο μόνος “αυτοτελής” καλλιτέχνης. Δημιουργούσε και δημιουργεί σε ένα απλό κελλί, τότε και τώρα. Ο ίδιος πλάθει τα χρώματα ανακατεύοντας τα καλά με το δάκτυλό του, σαν ένα μικρό παιδί που χαίρεται την πληθώρα των χρωμάτων και με την αφή αυτή έχει την αίσθηση ότι αυτά είναι προέκταση του είναι του.
Πολυπράγμων ο π. Μιχαήλ και με πολύ ενδιαφέρον για γνώση. Πάντα τον θαύμαζα από μικρός, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μας χωρίζουν πολλά χρόνια. Διακριτικός και παρά την αυστηρότητα του τυπικού του κελλιού του, ποτέ δεν με έκανε να αισθανθώ άσχημα. Και όταν εγώ με τους αστεϊσμούς μου σκάλιζα την “ψυχή” του, γελούσε αληθινά, με την αγνότητα ενός παιδιού. Από το ανυπόκριτο γέλιο του καταλάβαινες την ακεραιότητα του χαρακτήρα του.
Μιχαήλ Μοναχός Αγιογράφος, πενάκι – Κωνσταντίνου Ξενόπουλου
Θα ήταν απρέπεια να μην αναφερθώ σ’ έναν ακόμη καλλιτέχνη, που από τα πρώτα του βήματα στην αγιογραφία διέφερε των υπολοίπων. Ο λόγος για τον δεύτερο δάσκαλό μου, τον ιερομόναχο π. Δαμασκηνό Ροδάκη.
Πατήρ Δαμασκηνός Ροδάκης (καθηγητής αγιογραφίας στην Αθωνιάδα Σχολή Αγίου Όρους), μολύβι – Κωνσταντίνου Ξενόπουλου
Το κελλί του γέροντα ζωγράφου και αγιογράφου είναι Βατοπαιδινό με προστάτη τον Άγιο Νικόλαο και βρίσκεται στις Καρυές, κοντά στο ναό του Πρωτάτου, σε ένα δρομάκι της μέσης απόστασης προς το Χιλιανδαρινό κελλί «Τυπικαρίο». Δεν ονομάζεται Τυπικαρίο γιατί εκεί έχει γραφεί κάποιο από τα τυπικά του Αγίου Όρους, αλλά γιατί στο κελλί αυτό, οι εκάστοτε μοναχοί της μονής Χιλανδαρίου που το διακονούν, ακολουθούν ένα αυστηρό τυπικό. Δηλαδή, αντί για άλλη ακολουθία, γίνεται ανάγνωση όλου του ψαλτηρίου, αλλά δεν επιτρέπεται η κατάλυσις οίνου και ελαίου (εκτός Σαββάτου και Κυριακής).
Θεωρούν μεγάλη τιμή οι μοναχοί να διακονούν το κελλί με το τυπικό αυτό, επειδή σ’ αυτό ασκήτεψε ο άγιος Σάββας (εκ Σερβίας), ο και κτίτωρ της μονής Χιλανδαρίου. Ο προσκυνηματικός ναός του κελλιού είναι κατάμεστος από τοιχογραφίες.
Ο πατήρ Δαμασκηνός λοιπόν όταν ζούσε στον κόσμο ήταν ζωγράφος με ειδικότητα στην υδατογραφία. Στο κελλί υπάρχουν αρκετοί πίνακες που απεικονίζουν μοναστήρια και διάφορα τοπία από τον ευρύτερο χώρο του Αγίου Όρους. Στράφηκε στην αγιογραφία και σιγά-σιγά, ως ανήσυχο πνεύμα στα γύρω από την τέχνη δρώμενα, δημιουργεί έναν δικό του εκφραστικό τρόπο, που βρίσκει μεγάλη απήχηση κυρίως στο εξωτερικό, όπου και κάνει αρκετές εκθέσεις.
Πέρασα αρκετό διάστημα στο καλλιτεχνικό κελλί του δασκάλου μου, όπου γνώρισα και τον γέροντά του πατέρα Νικόλαο, έναν φιλήσυχο και φιλακόλουθο παπουλάκο γεμάτο στοργή και χωρίς απαιτήσεις.
Γέρων Νικόλας, μολύβι – Κωνσταντίνου Ξενόπουλου
Πολλά στοιχεία μου έδωσε ο δάσκαλός μου˙ άλλωστε αυτός είναι και ο ρόλος του δασκάλου, να δίδει εκεί που πρέπει, όσα πρέπει και αυτά που πρέπει.
Το εργαστήριό του γεμάτο από βιβλία για την τέχνη, αφίσες από εκθέσεις του στο εξωτερικό και τόσα άλλα που είχε ενδιαφέρον να (τους) δώσεις την πρέπουσα σημασία.
Από την απλωταριά του κελλιού εθαύμαζα τότε και συναχίζω ακόμη και τώρα, όταν έχω την χαρά να επισκέπτομαι τον γέροντα Δαμασκηνό, να θαυμάζω την θέα, όπου το βλέμμα ξεκινά από την πλατεία με το ναό του Πρωτάτου και χάνεται στα δεξιά σου στην κορυφή του Άθωνα, σε μια οφθαλμική ξεκούραστη ανάβαση.
Κωνσταντινος Ξενοπουλος 