Αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου

 

Τον Φεβρουάριο του 2016 ολοκληρώθηκε από τον αγιογράφο κ. Κωνσταντίνο Ξενόπουλο η παράσταση της Κοίμησης της Θεοτόκου, στο ιστορικό Κελί του Μακαριστού Υμνογράφου Γερασίμου στη Μικρά Αγία Άννα.

Στην εν λόγω παράσταση ξεδιπλώνεται όλη η ορθόδοξη θεολογία γύρω από την Κοίμηση της Θεοτόκου. Πρόκειται για μία πολυπρόσωπη παράσταση. Κυρίαρχη θέση έχει η μορφή της Παναγίας που βρίσκεται ξαπλωμένη στην νεκρική κλίνη και πίσω από την κλίνη ο Χριστός όρθιος με την ψυχή της Παναγίας να εικονίζεται ως φασκιωμένο βρέφος στα χέρια Του. Τα δύο πρόσωπα σχηματίζουν έναν νοητό σταυρό.

Γύρω από το νεκρικό κρεβάτι οι Απόστολοι με την έκφραση της λύπης στα πρόσωπά τους,να εικονίζεται ανάμικτη με την γλυκιά ελπίδα. Αυτό το συναίσθημα που περιγράφει η αγιογραφία εμπνέεται στον αγιογράφο από τα τροπάρια της εορτής : « Ὅτε ἡ μετάστασις τοῦ ἀχράντου σου σκήνους ηὐτρεπίζετο, τότε οἱ Ἀπόστολοι περικυκλοῦντες τὴν κλίνην τρόμω ἐώρων σε» (Στιχηρό ιδιόμελο όρθρου). «…Καὶ τὸ ζωαρχικὸν καὶ θεοδόχον σου σῶμα κηδεύσαντες ἔχαιρον, πανύμνητε» (Δοξαστικό αποστίχων Εσπερινού).

Πλήθος αγγέλων παρατηρείται γύρω από το προσκέφαλο της Παναγίας.

Μέσα στα πρόσωπα διακρίνεται ο απ. Πέτρος, ο οποίος θυμιατίζει. Ξεχωριστή παρουσία κατέχουν οι δύο ιεράρχες , ο άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος και ο άγιος Τιμόθεος. Μπροστά από τη νεκρική κλίνη διακρίνεται ένας άγγελος με το ξίφος του να κόβει τα χέρια του Ιεφονία, πρόκειται για τον Εβραίο που αποπειράθηκε να ρίξει στο έδαφος το λείψανο της Θεοτόκου.

Δεξιά της σκηνής με τη νεκρική κλίνη, εκτυλίσσεται μία άλλη σκηνή, αυτή του κενού τάφου της Παναγίας στην οποία γίνονται μάρτυρες οι Απόστολοι. Με φανερή την έκπληξη στα πρόσωπά τους. Σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας, ο απ. Θωμάς δεν ήταν παρών στην Κοίμηση, έφτασε τρεις ημέρες μετά και θέλησε να προσκυνήσει τον Τάφο, από τον οποίο έλλειπε το σώμα της Παναγίας.

Άξιο προσοχής είναι οι τρεις ζώνες των αγγέλων σε μονοχρωμίες που πλαισιώνουν την δόξα του Χριστού. Ο Υιός της Υπεραγίας Θεοτόκου στέκει όρθιος πίσω από την νεκρική κλίνη με την ψυχή της Παναγίας στα χέρια Του, η οποία αποτυπώνεται σαν βρέφος.

Γενικά στις παραστάσεις της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, παρατηρούνται άγγελοι δορυφόροι της Δόξας του Κυρίου, με αυτό τον τρόπο αποδίδεται η αίσθηση ότι πρόκειται για κάτι το εξωκοσμικό, που δεν ανήκει στον παρόντα κόσμο και αποτελεί τον ουρανό. Στη συγκεκριμένη παράσταση ωστόσο, παρατηρούνται τρεις ζώνες αγγέλων, οι οποίες αποδίδονται σε μονοχρωμία και αποτελούν προσωπικό στοιχείο του καλλιτέχνη ώστε να δοθεί το βάθος.

Τις σκηνές από την εγκόσμια σύνθεση κλείνουν στο βάθος δύο συμβατικά αρχαιοπρεπή κτίρια.

Όπως ήδη αναφέρθηκε, με την μορφή του Κυρίου μέσα στη δόξα, με τις ζώνες των αγγέλων γύρω Του, ο αγιογράφος εισάγει τον θεατή σε ένα άλλο επίπεδο, εξωκοσμικό.

Πάνω σε χρυσό στιλβωτό φόντο, παρατηρούνται σύννεφα μέσα στα οποία μεταφέρονται οι απόστολοι από τα πέρατα της γης «Ἀπόστολοι ἐκ περάτων, συναθροισθέντες ἐνθάδε». Εδώ παρατηρείται  την τελευταία στιγμή να πλησιάζει ο απ. Θωμάς, με το σύννεφο που τον μεταφέρει, την Παναγία, η οποία βρίσκεται  μέσα στην δόξα της Ανάληψής της και εκείνη να του δίνει την ζώνη της.

Η Παναγία μέσα σε δόξα μεταφέρεται με την συνοδεία αγγέλων μπροστά στην ανοιχτή ουράνια πύλη, μέσα στην οποία διακρίνονται κι άλλοι άγγελοι σε μονοχρωμία. Μητέρα της Ζωής η Παναγία μεθίσταται προς την όντως Ζωή. Η παράδοση της Εκκλησίας αναφέρεται στη Μετάσταση της Παναγίας. Χάριν σε αυτή το άχραντο σώμα της νέας Εύας δεν γνώρισε την φθορά. «Ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς ἐν μνημείῳ τίθεται», όμως «κλίμαξ πρὸς οὐρανὸν ὁ τάφος γίνεται».