Ο Μέγας Βασίλειος είναι ένας από τους μεγαλύτερους πατέρες και θεολόγους της Εκκλησίας μας.
Γεννήθηκε το 330 στην Καππαδοκία. Σπούδασε ρητορική στην Κωνσταντινούπολη και για δεκαπέντε χρόνια παρέμεινε στην Αθήνα όπου συνέχισε τη μελέτη και τις σπουδές του στη λογοτεχνία, φιλοσοφία, αστρονομία και άλλες επιστήμες. Σε μεγάλη ηλικία βαπτίστηκε στον Ιορδάνη ποταμό μαζί με τον παλιό παιδαγωγό του, Ευβούλιο. Το 370 έγινε επίσκοπος Καισαρείας στην Καππαδοκία, την οποία και διεποίμανε για μια περίπου δεκαετία.
Μέσα στα λίγα χρόνια της τόσο σύντομης ζωής του, ο μέγας Βασίλειος ανεδείχθη σε αξιόλογο θεολόγο και δημοφιλή ποιμένα. Πρώτος αυτός έθεσε τα θεμέλια του οργανωμένου μοναχικού βίου, και ταυτόχρονα ανέπτυξε υποδειγματικά συστηματική φιλανθρωπική δράση.
Έργο ζωής και σημαντικό σταθμό στην πορεία του, αποτέλεσε η ίδρυση και λειτουργία ενός κοινωνικού φιλανθρωπικού συστήματος, του Πτωχοκομείου ή Βασιλειάδας. Εκεί διοχέτευσε όλη την ποιμαντική του ευαισθησία, καθιστώντας την πρότυπο κέντρου περίθαλψης και φροντίδας των ασθενέστερων κοινωνικά ατόμων. Ουσιαστικά η Βασιλειάδα υπήρξε ένας πρότυπος οίκος για τη φροντίδα των ξένων, την ιατρική περίθαλψη των φτωχών άρρωστων και την επαγγελματική κατάρτιση των ανειδίκευτων.
Το πλούσιο συγγραφικό έργο του περιλαμβάνει πλήθος συγγραμμάτων, πολλά από τα οποία έχουν διασωθεί. Ανάμεσα σ’ αυτά υπάρχουν κείμενα θεολογικού και απολογητικού χαρακτήρα, όπως επίσης ασκητικά και νομοκανονικά.
Διασώθηκε επίσης η «Θεία Λειτουργία» που φέρει το όνομά του και η οποία τελείται δέκα φορές κατά τη διάρκεια του έτους. Τα πιο γνωστά έργα του είναι “Η Εξαήμερος”, “Προς τους νέους όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων”, “Όροι κατά πλάτος”, “Όροι κατ’ επιτομήν”, “Υπόμνημα εις το Ψαλτήριον”, “Περί του αγίου Πνεύματος” κ.α.
Εκοιμήθη τον Δεκέμβριο του 378, σε ηλικία μόλις σαράντα εννέα ετών. Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του την 1η Ιανουαρίου.
Κωνσταντινος Ξενοπουλος 